Eerste contactpersoon
De eerste contactpersoon is het eerste aanspreekpunt voor ons van de familie en andere naasten van een cliënt. Wie de eerste contactpersoon is, moet goed zijn afgesproken binnen de familie en met de andere naasten en wordt vervolgens aan ons doorgegeven. De eerste contactpersoon benaderen wij voor zaken over de zorg, het welzijn en de financiën; dus niet over de (medische) behandeling. Als de eerste contactpersoon niet de financiële zaken van de cliënt behartigt, kunt u een contactpersoon financiën aanstellen. De contactpersoon zorgt ervoor dat de overige familieleden en naasten zo nodig worden geïnformeerd over hetgeen waarvoor wij de contactpersoon hebben benaderd.
Contactpersoon financiën
Deze contactpersoon is ons eerste aanspreekpunt over alleen de financiële zaken van de cliënt. Tenzij er door de rechter een curator of bewindvoerder is benoemd, dan kennen wij geen aparte contactpersoon financiën.
Vertegenwoordiger
Wanneer een cliënt niet meer wilsbekwaam is, zal iemand namens de cliënt met de behandelaar tot een gezamenlijk besluit moeten komen over het te voeren behandelbeleid. In de Wet (WGBO) is vastgelegd wie de cliënt in zo’n geval kan vertegenwoordigen. In – hiërarchische – volgorde zijn dat:
1.Curator of mentor
Een curator of mentor wordt door een rechter aangewezen. Zij worden ook wel aangeduid met ‘wettelijk’ vertegenwoordiger. Een mentor vertegenwoordigt de cliënt bij beslissingen over de (medische) behandeling; een curator bij beslissingen over de (medische) behandeling én financiële zaken. Een bewindvoerder wordt ook door een rechter benoemd, maar vertegenwoordigt de cliënt alleen voor de financiële zaken.
2. Schriftelijk gemachtigde
Dit is iemand die door de cliënt – toen deze nog wilsbekwaam was – is aangewezen om hem/ haar te vertegenwoordigen wanneer hij/zij wilsonbekwaam is. Zo’n volmacht moet schriftelijk zijn vastgelegd. Het kan opgenomen zijn in een levenstestament. Een afschrift van de machtiging moet aanwezig zijn in het dossier van de cliënt.
3. Echtgenoot, geregistreerd partner of levensgezel
Wanneer er geen curator of mentor benoemd is en er ook geen schriftelijk gemachtigde is, komt de echtgenoot, geregistreerd partner of levensgezel van de wilsonbekwame cliënt als eerste in aanmerking om de rol van belangen vertegenwoordiger op zich te nemen. Indien deze er niet is, ervan afziet of er niet toe in staat is, komt een van de volgende familieleden hiervoor in aanmerking:
4. Kind, broer, zus of kleinkind van de cliënt
In de vier groepen vertegenwoordigers zit een volgorde: wettelijke vertegenwoordigers hebben voorrang boven andere vertegenwoordigers. Is geen wettelijke vertegenwoordiger beschikbaar, dan kan de gemachtigde als vertegenwoordiger optreden. Ontbreekt ook de gemachtigde, dan kan de echtgenoot, geregistreerde partner of andere levensgezel de cliënt vertegenwoordigen. Ontbreekt ook deze, dan kan een familielid uit groep 4 als vertegenwoordiger optreden.
Heeft een wilsonbekwame cliënt geen vertegenwoordiger, dan is de zorgaanbieder verplicht de rechter te vragen een mentor voor de cliënt te benoemen. De vertegenwoordiger is niet automatisch de eerste contactpersoon. Dat kan wel, maar hoeft niet. Het zijn twee totaal verschillende rollen die ook niet door elkaar mogen gaan lopen. Bovendien bestaat de rol van vertegenwoordiger pas op het moment dat een onafhankelijk arts heeft vastgesteld dat de cliënt wilsonbekwaam is.
Dat de cliënt een vertegenwoordiger heeft, houdt niet in dat de vertegenwoordiger in alle gevallen namens de cliënt beslist. Als een onderwerp aan de orde is waarover de cliënt nog wél zelf een besluit kan nemen, dan heeft de vertegenwoordiger geen rol. Daarom spreekt de wet van ‘wilsonbekwaam ter zake’.